در حالیکه طرفداران هوش مصنوعی در حال پیگیری پروژههای ترکیب انسان و ماشین هستند، دانشمندان در بریتانیا در مقیاس کوچکتری با هدف ترکیب زنبور و پهپادها شروع به کار کرده اند.
تحقیقات این دانشمندان از سال ۲۰۱۲ تحت عنوان پروژهی مغزِ سبز با هدف خلق اولین مدل دقیق کامپیوتری از مغز زنبور عسل و پیوند آن روی پهپادها (Unmanned Aerial Vehicle: UAV) شروع شد. این پروژه که در دانشگاه شفیلد و ساسکس شروع شده است به طور همزمان سعی در افزایش آگاهی از کاهش جمعیت زنبورهای عسل و پیشرفت دانش هوش مصنوعی دارد.
اما چه عواملی باعث می شود ما از مغز زنبور عسل برای پیشرفت پهپادها استفاده کنیم؟
در حالیکه زنبورها دارای ۹۶۰۰۰۰ نورون در مقایسه با ۱۰ میلیون نورون مغز انسان هستند، دانشمندان دریافته اند که مغز یک زنبور عسل به طور موثری قابل تطبیقتر و دارای واکنش سریعتری است. بر اساس تحقیقات محققان زنبورها توانایی جهتیابی چشمگیر و یادگیری و تعقیب مسیر تا ۷ مایل را دارند. بر این اساس محققان پروژهی مغز سبز امیدوارند پهپادهای مجهزشده به دید وسیع و قدرت بویایی زنبور عسل دارای استفادههای وسیعی در جستجوی مناطق حادثه دیده، انجام عملیاتهای نجات، استفادههای کشاورزی و ... باشند.
زنبورهای عسل به دلیل ظرفیت های بصری و حسی فراوان، توانایی بالا در جهت یابی، ارتباط و مهارتهای یادگیری و پردازش حافظه از دیرباز مورد مطالعه و تحقیق قرار گرفتهاند. در سال ۲۰۱۳، Aurore Avarguès-Weber و Martin Giurfa دو محققی که به بررسی این حیوان پرداختهاند به این نتیجه رسیدهاند که زنبورهای عسل توانایی یادگیری "مفاهیم" را دارند. این آزمایش حاکی از این است که زنبورهای عسل با وجود دارا بودن مغزی کوچک توانایی ادراک مفاهیمی مانند "تشابه و تفاوت" ، "رو و زیر" و "چپ و راست" را دارند.
جیمزمارشال، سرپرست این پروژه توضیح می دهد که روش های یادگیری مفاهیم در زنبورهای عسل یکی از تواناییهایی است که ما درصدد تکرار آن در مدل هایمان هستیم. او به این نکته اشاره میکند که سیستم کنترلی که همانند مغز زنبور دارای توانایی تطبیق خودکار باشد از پتانسیل بالایی برخوردار خواهدبود. زنبورها به عنوان موجوداتی گرده افشان، دارای مهارتهای کاوش بالایی هستند. به گفته مارشال:
زنبورهای عسل در جستجو، کشف و گزارش موقعیت عملکرد خوبی دارند که اگر بتوانیم در پایان این پروژه از این دسته تواناییها جهت کشف و بررسی دشمن، محیط های ناآشنا و عملیاتهای کاوش و نجات استفاده کنیم، به موفقیت بزرگی دست یافته ایم.
حال این سوال مطرح میشود که ما تا چه اندازه به ساخت اولین پهپاد با قدرت مغز زنبور نزدیکیم؟
به گفته جیمز مارشال، تیم پیشرفت چشمگیری از سال ۲۰۱۲ داشته است و اعضا در مرحلهای هستند که در حال اجرای نمونههای شبیهسازی شدهی مغز زنبور برروی پلتفرم کوادکوپتر اختصاصی خود هستند. ما قادر به سوارکردن سنسورهای گوناگونی بر روی این کوادکوپتر جهت تقلید تواناییهای حسی زنبور عسل هستیم. تیم در حال ساختن میدان دید وسیع زنبور عسل با استفاده از دو دوربین Fish-Eye و همچنین استفاده از سنسورهای شیمیایی جهت تشخیص بوهایی با ویژگیهای شیمیایی خاص است که درواقع این سنسورهای شیمیایی مانند بینیهای الکترونیکی عمل میکنند. با وجود اینکه این پهپاد در آینده به کار انداخته خواهدشد ، پیشرفتهای خوبی در طراحی سیستم بصری زنبور عسل صورت گرفتهاست. طبق گفته مارشال زنبورهای عسل برای جلوگیری از برخورد با موانع و کنترل سرعت، توانایی محاسبه سرعت زاویه ای را دارند.
طراحی مغز هیچ جانداری کار آسانی نیست و علاوه بر آن بازطراحی از یک روبات توسط کدهای شبیهسازی شده در کامپیوتر همواره با چالشهایی همراه بوده است. استفاده از مدل هایی که در محیط مجازی، کارایی مناسبی داشتهاند معمولا با مشکلات غیرمنتظرهای به هنگام استفاده در جهان واقعی پیرامون همراه است. الگوریتم های تئوریک کارآمد تنها زمانی قابل اعتمادند که کارآمدی آنها در جهان پیچیدهای که در آن زندگی میکنیم نیز، ثابت شده باشد.
بنابر گفتههای مارشال از سال ۲۰۱۲، تیم پروژه توانسته است با موفقیت، بین مغز شبیهسازی شدهی زنبور عسل بر روی کامپیوتر و پهپاد ارتباط ایجاد کند. اینکار با استفاده از دریافت پیام های حسی از روبات توسط شبیه ساز مغز و صدور فرمانهای حرکتی صادر شده از مغز شبیهسازی شده و پیادهسازی آنها توسط روبات در حال پرواز انجام میگیرد.