زمانا

کشورهای اروپایی بخصوص پرتغال، دانمارک و اسپانیا نقش زیادی در گسترش فناوری های مرتبط با استفاده از انرژی های تجدید پذیر دارند.  نیروگاه بادی دریایی Anholt که در سواحل شرقی دانمارک قرار دارد، دارای ۱۱ توربین بادی است که در حدود ۳۹ درصد از برق کل این کشور را تامین می‌کند. این توربین های بادی در سال ۲۰۱۳ و در یک روز بادی توانسته بودند میزان انرژی بیشتر از برق مصرفی کل کشور تولید کنند.

 دانمارک یکی از قدرتمند ترین کشورها در زمینه تولید برق با توربین‌های بادی می‌باشد تا جایی که می‌توان گفت توربین‌های بادی یکی از جنبه‌های گردشگری این کشور محسوب می‌شوند.

باد تنها منبع انرژی کار آمد دانمارک نیست. این کشور سرمایه گذاری زیادی روی نیروگاه های زیست توده (biomass) داشته است. در این نیروگاه ها از سوزاندن مواد زیست محیطی و متان بدست آمده از آن برای تولید برق استفاده می‌کنند. استفاده از همین منابع تجدید پذیر ۶۰ درصد از برق مورد نیاز کشور را تولید می‌کند.

البته دانمارک تنها کشوری نیست که توانسته است انرژی های تجدید پذیر طبیعت را مهار کند. سال گذشته پرتغال  نیز حدود ۳۰ درصد از نیروی برق خود را با انرژی های تجدید پذیر غیرآبی تامین کرده بود. این رقم برای  اسپانیا به ۲۷ درصد رسیده است.

می‌توان گفت سه کشور فوق انقلاب بزرگی را تحت عنوان انرژی پاک در اروپا به پا کرده اند. البته آلمان هم در این رابطه تلاش های زیادی داشته است.

 این سه کشور در پی ایجاد سیستم‌های فنی جدیدی برای یکپارچه‌سازی نیروهای طبیعی و تولید نیروی برق هستند. در سال های اخیر انرژی تجدید پذیر طبیعت بسیار ارزان تر  و کارآمد تر از قبل شده است و کشورها در پی این بوده اند تا به شکلی ایمن از قدرت این انرژی ها استفاده کنند. در واقع سعی شده تا این واقعیت در میان دولت ها جا بیفتد که برای استفاده از انرژی های تجدید پذیر به هیچ جغرافیای ویژه ای نیاز نیست.

دانمارک، کشور پیشگام صنعت بادی  

 بحث تبدیل انرژی در اروپا برای اولین بار توسط کشور دانمارک مطرح شد. وابستگی زیاد به سوخت های فسیلی کشورهای دیگر باعث شد تا دانمارک به سوی انرژی های تجدید پذیر کشیده شود. در سال ۱۹۷۳ و  ۱۹۷۹ افزایش ناگهانی قیمت نفت باعث شد تا دانمارک و کشورهایی که انرژی خود را از این سوخت بدست می‌آوردند، ضربه‌ی بسیاری ببینند. در این مواقع اولین ایده‌ای که به ذهن دولت ها می‌رسد ساخت نیروگاه های هسته ای است اما با توجه به مخالفت هایی که با این نوع انرژی  وجود دارد، دانمارک ترجیح داده تا از نیروی های تجدید پذیر استفاده کند. در سال ۱۹۸۵ دانمارک تصمیم گرفت تا ۳۰ درصد از بودجه‌ی کشور را صرف ساخت و نصب توربین های بادی کند. همین تصمیم باعث شد تا صنعت بادی این کشور رشد زیادی داشته باشد. تولید کنندگان داخلی نیز با این هدف هم راستا شدند و توربین های بادی روزبه‌روز پیچیده تر و بیشتر شدند.

به گفته‌ی محققین، دانمارک اولین کشوری بود که بازار جهانی را به این سمت تحریک کرد. دانمارک ۱۰ سال قبل از اینکه سایر کشورهای اروپایی از این تکنولوژی بهره ببرند، به قدرت طبیعت پی برده بود.

سیاست دیگری که در سال ۱۹۹۳ مطرح شد، در مورد تصویب بودجه‌ی ثابت برای توسعه‌ی پروژه‌ی انرژی بادی کشور بود. همین سیاست باعث شد تا ظرفیت بادی دانمارک به ۶ برابر انرژی اولیه‌ی خود برسد.

تنها مشکلی که وجود داشت، متغیر بودن انرژی باد بود. زیرا در هر سیستم برقی عرضه و تقاضا باید در تعادل با هم باشد  و همین مسئله در سیستمی که منبع آن متغیر است، مشکل ساز خواهد بود. انتقال برق به کشورهای همسایه، یکی از راه حل هایی است که می‌توان برای این مسئله در نظر گرفت. در اینصورت میزان اضافی برق در زمانی که میزان وزش  باد افزایش می‌یابد، به این کشورها فرستاده می‌شود. دانمارک یکی از بزرگترین اتصالات شبکه ای را در میان کشورهای همسایه دارد که شامل یک سری خطوط برقی از میان آب‌راه های یخی سوئد و نروژ  و خطوط زمینی برای فرستادن برق به آلمان می‌شود. انتقال برق میان کشور های مذکور از طریق اسکاندیناوی تنها در یک ساعت نیز امکان‌پذیر است.

اپراتورهای این شبکه‌ی برقی در ابتدا  از این می‌ترسیدند که نتوانند ظرفیت مورد نیاز برای صادرات برق را ایجاد کنند. در سال ۲۰۰۳ رییس بخش غربی شبکه های دانمارک اعلام کرد که خود او امیدوار نبوده که این بخش بتواند ظرفیت برقی بیشتر از ۵۰۰ مگاوات را تحمل کند اما وقتی کار را شروع کرده اند، سیستم تا ۵ برابر از این نیز توان تولید داشته است.

گرچه تنها ۶۰ درصد  از انرژی مورد نیاز کشور دانمارک از سوخت های تجدید پذیر تامین می‌شود ولی شبکه ای که در این کشور ایجاد شده است، عملکرد بسیار بهتری نسبت به شبکه‌ی آمریکا دارد. زیرا آمار نشان می‌دهد که میزان قطعی  شبکه‌ی ارتباطی آمریکا سه برابر بیشتر از کشور دانمارک بوده است.

البته دانمارک برای رسیدن به این جایگاه سختی های بسیاری را تحمل کرده است. در سال ۲۰۰۱ تصمیم گرفته شد تا کار توربین های بخش راست سیستم متوقف شود. در سال ۲۰۰۴ نیز ساخت مزارع بادی متوقف شد و تا ۴ سال مزارع جدیدی احداث نشد. در سال ۲۰۰۸ با توجه به پیش بینی آب و هوای کشوری سیاست دولت بر این قرار گرفته شد تا بیشتر روی انرژی بدست آمده از باد مانور دهد. دولت کنونی دانمارک نیز که در سال ۲۰۱۱ به روی کار آمده است، قصد دارد تا به بهترین نحو از این سرمایه‌ی ملی استفاده کند. در برنامه‌ی بلند مدت کشور نوشته شده است که تا سال ۲۰۳۵ استفاده از انرژی های تجدید پذیر به ۱۰۰ درصد خواهد رسید.

اسپانیا، روی غلطک فناوری

اسپانیا دومین کشور اروپایی است که توانسته انرژی های تجدید پذیر طبیعت را به خدمت خود در آورد. اسپانیا نیز برای اینکه وابستگی خود را به نفت کمتر کند به استفاده از سوخت های طبیعی روی آورده است.

در سال ۱۹۹۷ اولین  توربین مزرعه‌ی بادی اسپانیا در منطقه ای بنام  ناوارا در شمال کشور احداث شد. با حمایت بانک سرمایه گذاری اروپا و وام هایی که به اسپانیا داده شد اولین پروژه‌ی منبع بادی این کشور که بالغ بر ۱۱۵ توربین بادی بود، شروع شد. در همان سال نیز سیاست های دولت در راستای توسعه‌ی این مزارع قرار گرفت و شرکت های برقی بزرگی کار خود را در این زمینه شروع کردند.

سیاست گذاری دولت اسپانیا در طی این چند سال منجر به افزایش ۳۹ درصدی بهره‌وری این انرژی شده است تا جایی که اسپانیا به یکی از بزرگترین مراکز دارای صنعت بادی تبدیل شد.

اپراتورهای شبکه‌ی برقی اسپانیا نیز در ابتدا از تحمل کم شبکه‌ی خود می‌ترسیدند. به همین دلیل نیز صادرات برق تنها به فرانسه و مراکش صورت می‌گرفت. اما اکنون اسپانیا چهارمین تولید‌کننده‌ی بزرگ برق از انرژی باد است و بیش از ۵۰۰ شرکت و حدود ۶۰ هزار نفر در این صنعت به کار مشغولند.

مرکز Red Elétrica de España در سال ۲۰۰۶  برای کنترل تمام مزارع بادی کشور احداث شد. این مرکز بزرگترین سیستم بادی جهان را دارا است و ۲۰ درصد از انرژی سالانه‌ را تامین می‌کند.

اسپانیا علاوه بر باد روی انرژی بدست آمده از خورشید نیز سرمایه گذاری کرده است. در سال ۲۰۱۰ نیروگاه لافلوریدا، بزرگترین نیروگاه خورشیدی، در غرب این کشور افتتاح شد. با آغاز به کار این نیروگاه جدید توان تولید برق خورشیدی در این کشور به ۴۳۲ مگاوات رسید، در حالی که ایالات متحده آمریکا قادر به تولید ۴۲۲ مگاوات برق از طریق انرژی خورشیدی است.

پرتغال: رهبر فراموش شده

شاید عده‌ی کمی پرتغال را به عنوان کشوری که از انرژی های پاک استفاده می‌کنند بشناسد اما واقعیت این است که پرتغال تلاش بسیاری در این زمینه داشته است. بر اساس آمار ۶۳ درصد از انرژی برق پرتغال در سال گذشته از انرژی های تجدید پذیر تامین شده است. البته کمبود سوخت های فسیلی تاثیر کمتری روی تصمیمات دولتی پرتغال داشته است زیرا این کشور علاوه بر انرژی های تجدید پذیر از نیروی برق آبی نیز برای تامین انرژی مورد نیاز خود استفاده می‌کند.

در سال ۱۹۹۵ یعنی دوسال بعد از دانمارک، پرتغال نیز سیاست های خود را روی استفاده از انرژی های تجدید پذیر متمرکز کرد. پرتقال علاوه بر استفاده از نیروی باد، از گازهای گلخانه ای و بیوگاز نیز برای تامین انرژی مورد نیاز خود استفاده کرد.

سیستم بادی که در پرتغال به کار گرفته شده است همانند اسپانیا بسیار کار آمد و قابل اعتماد است. برای مثال شرکت انرژیاس دی پرتغال، به یکی از بزرگترین توسعه دهندگان صنعت باد منطقه تبدیل شده است.

بروز بحران مالی در جهان در انتقال انرژی برق پرتغال نیز تاثیر خود را گذاشته است. بعد از سال ۲۰۱۱ کشورهای وابسته به انرژی به دلیل کمبود بودجه انرژی کمتری را تقاضا می‌کردند و  کشور های تولید کننده‌ی انرژی نیز مجبور بودند ظرفیت شبکه‌ی خود را کاهش دهند. البته در حال حاضر پرتقال با همکاری یک شرکت آلمانی در حال ایجاد ۵ مزرعه‌ی بادی با ظرفیت ۱۷۲ مگاوات هستند.

تصمیم برای آینده

دانمارک، اسپانیا و پرتقال تنها کشورهایی نیستند که تلاش می‌کنند از توان طبیعت برای تولید انرژی پاک استفاده کنند. تحقیقات نشان می‌دهد اکثر کشورهای اروپایی به طور متوسط ۴۵ درصد از انرژی مورد نیاز خود را از طریق منابع تجدید پذیر به دست می‌آورند. البته برای ادامه‌ی این فرآیند باید سرمایه گذاری بیشتری در این زمینه صورت گرفته و قوانین محکمی تصویب شود. متاسفانه در زمانی که باید تمامی سیاست ها به استفاده از انرژی های تجدید پذیر سوق یاید، دولتمردان برخی از کشورهای اروپای غربی بخصوص محافظه کاران می‌خواهند تا قوانین تصویب شده توسط دولت های قبلی را نیز تضعیف کنند.

خوشبختانه با وجود مخالفت هایی که وجود داشته است کشورها در این زمینه پیشرفت زیادی داشته اند. برای مثال ژاپن و چین در سال ۲۰۱۳ یکی از بزرگترین مراکز تولید انرژی PVS خورشیدی در جهان  را احداث کرده اند.

تلاش آینده‌ی بشر در این راستاست که تمامی انرژی مورد نیاز خود را از منابع تجدید پذیر به دست آورد. این موضوع بیشتر از اینکه به جغرافیای یک کشور مرتبط باشد از تصمیماتی که دولتمردان در این رابطه می‌گیرند، تاثیر می‌گیرد.