در طول سال‌های گذشته دانشمندان ناسا همواره داستا‌ن‌های علمی و تخیلی ما را به واقعیت تبدیل کرده‌اند. اکنون نیز محققان در حال ادامه‌ی روند این‌گونه فعالیت‌ها با طراحی ربات‌‌های پیچیده و جذاب مختلف هستند.
شاید زمانی که ۱۰ ساله باشیم استفاده از بستنی و یخ خشک برای چند دقیقه‌ای در زندگی روزمره برایمان سرگرم کننده باشد. اما هنگامی که در فضا شناور هستیم گزینه‌های محدودی برای آشپزی وجود دارد و معمولا این امر باعث می‌شود بخواهیم چیزهای بهتر و مطلوب‌تری درست کنیم. حقیقت این است که فضانوردان در سفرهای طولانی معمولا به میزان کافی غذا نمی‌خورند.
چقدر جالب خواهد بود زمانیکه فضانوردی در حال تحقیق و اکتشاف است. رباتی به فکر پرورش سبزیجات و گیاهان برای تهیه غذاهای مختلف باشد و وعده‌های غذایی به شکل تازه برای فضانوردان سرو شوند چراکه اکثر غذاهای مصرفی آن‌ها به شکلی منجمد شده ارائه می‌شوند. از طرفی نیز غذاها باید بسیار سریع آماده مصرف شوند زیرا معمولا فضانوردان زمان کافی برای پخت ندارند. مطمئنا اگر از مواد مغذی و تازه در غذاهای آن‌ها استفاده شود موجب می‌شود تا در ماموریت‌های طولانی مدت حس بهتری داشته باشند.
اینجاست که SPOT و ROGR وارد عمل می‌شوند. این عناوین به ترتیب نام‌های یک اتاق پرورش هوشمند و یک ربات باغبان هستند که در حال حاضر توسط یک تیم تحصیلات تکمیلی در دانشگاه کلرادو (Colorado) در بولدر در حال توسعه است.
گیاهان در اتاق های کوچک هیدروپونیک پرورش داده می‌شوند که گلدان هوشمند نیز نامیده می‌شود و ربات با استفاده از رایانه و سنسورهای مختلف رشد هر بوته را تحت نظر قرار می‌دهد. این گلدان هوشمند با برقراری ارتباط شرایط گیاهان خود را بررسی کرده و به شکل از راه دور عمل می‌کند و تمام شرایط لازم از جمله دمای مناسب، آب کافی و اکسیژن مورد نیاز برای رشد گیاهان را فراهم می‌کند.
فضانوردان گزارش کرده‌اند که به این پروژه بسیار علاقه‌مندند زیرا طبق تجربیات قبلی خود فرصتی برایشان فراهم می‌شود تا بتوانند در فضا با گیاهان در ارتباط باشند و به رشد آن‌ها کمک کنند.
دلایلی که هیدروپونیک می‌تواند به عنصر اصلی سفرهای فضایی آینده تبدیل شود، اینچنین است:
- گیاهان بدون نیاز به خاک امکان رشد و نمو دارند.
- آب مصرفی قابل بازیافت است. بنابراین در منابع آب صرفه‌جویی می‌شود.
- می‌تواند محصولات با ثبات‌تری تولید کند.
- برداشت محصولات در آن بسیار آسان است.
- نیازی به آفت‌کش و ... ندارد.
هدف نهایی SPOT و ROGR این است که گل‌خانه‌ای در مریخ ایجاد کنند که می‌تواند مواد غذایی تازه را در سیاره سرخ تولید کند و گیاهان را به بخشی از این سیاره تبدیل کند. تصور کنید لمس سبزیجات تازه در سیاره مریخ برای فضانوردان تا چه میزان می‌تواند جذاب باشد و جالب‌تر این‌که اگر این پروژه بتواند با موفقیت تحقق یابد گیاهان به بخشی از موجودات زنده‌ی سیاره‌ی سرخ تبدیل می‌شوند.
محمد جواد حیدری پرچکوهی
