زباله‌ی الکترونیکی به هر وسیله‌ی استفاده شده‌ای گفته می‌شود که قطعات آن حاوی سرب و یا جیوه باشد. بنابراین اگر چه به نظر می‌رسد این زباله‌ها حجم کمتری نسبت به سایر پسماندها داشته باشند اما مواد شیمیایی مضر بسیاری را تولید می‌کنند.
با وجود کنوانسیون بازل، یک معاهده بین‌المللی که در سال ۱۹۸۹ به اجرا درآمد و طبق آن کشورهای توسعه‌یافته از دفن غیرمجاز زباله‌های الکترونیکی در کشورهای کمتر توسعه‌یافته منع شدند، اما هنوز هم کشورهایی مانند آمریکا زباله‌های خود را به کشورهای جهان سوم مانند غنا می‌فرستند. در ادامه به بررسی وضعیت بزرگترین زباله‌دان جهان می‌پردازیم.
امروز هوا آفتابی است، اما دیدن نور خورشید از میان مه حلق‌آویز در بزرگترین زباله‌دان دیجیتال جهان غیرممکن است. این‌جا حومه غنا، شهر آکرا است و مرکز غیرقانونی دفن محصولات منسوخ‌شده، خراب و غیرقابل استفاده کشورهای غربی است.
راننده‌ای که مرا همراهی می‌کرد می‌گوید:
آگبوگ‌بلوشی(Agbogbloshie) جای خوبی نیست (ما نام مستعار آن را سدوم و عموره می‌نامیم، دو شهری که در کتاب مقدس به نابودی آن‌ها توسط گوگرد و آتش اشاره شده است) یک محل بسیار بزرگ پر از زباله که مردم در میان دود سیاه و بوی بدی از زباله‌ها کار می‌کنند.
این مردان، بوردهای مدار را از توده‌ای از ماشین‌های فتوکپی خارج می‌کنند تا تراشه‌های کامپیوتری را بازیافت کنند.
بیست مایل دورتر، در بندر Tema حدود ۲۱۵۰۰۰ تن لوازم الکترونیکی مصرفی دست دوم عمدتا از غرب اروپا و ایالت متحده سالانه وارد غنا می‌شود. این محصولات از بین رفته و سپس در محل های مخصوص دفن مانند آگبوگ‌بلوشی ریخته می‌شوند و هر سال ۱۲۹۰۰۰ تن زباله الکترونیکی از آن‌ها تولید می‌شود. دولت غنا در ژانویه ۲۰۱۳ واردات یخچال دست‌دوم را به دلیل گاز خطرناک کلروفلوئورکربن ممنوع اعلام کرد.
حدود ۴۰۰۰۰ نفردر آگبوگ‌بلوشی سخت مشغول کار هستند و درآمد آن‌ها از ۱ دلار تا ۲.۵۰ دلار در روز است.
اکثریت کسانی که در این شهر کار می‌کنند مردانی از شمال غنا هستند که به مدت سه تا پنج ماه کار می‌کنند و یک ماه فرصت دیدار با خانواده را دارند. آن‌ها در نزدیکی این محل زندگی می‌کنند و ساعت ۵ صبح برای خواندن نماز و سپس کار وارد آن‌جا می‌شوند. فضاهای مختلفی در سراسر محل برای نماز خواندن ساخته شده است.
پسران نوجوان بسیاری، به جای تحصیل در این‌جا کار می‌کنند.
گاهی اوقات اعضای خانواده‌ی کارگران به این منطقه می‌آیند، از جمله این دختر که در اطراف منطقه منتظر پدرش می‌ایستد تا کارش تمام شود و با هم بروند.
برای مبارزه با بی‌خانمانی، مهاجران کلبه‌هایی از مواد مختلف می‌سازند. آن‌ها بهترین مواد را قبل از این‌که یک خریدار بخرد انتخاب می‌کنند و از آن‌ها کلبه‌ای برای خود می‌سازند.
آن‌ها هم‌چنین لباس‌های خود را از درون زباله‌ها پیدا می‌کنند، از آن‌جایی که هیچ امکاناتی برای تمیزکاری وجود ندارد، اگر لباس تازه‌ای هم بپوشند باز هم هر روز کهنه‌تر می‌شود.
این مردان اهل نیجریه، بورکینافاسو، ساحل عاج و مالی هستند، اغلب آن‌ها به صورت شکسته فرانسوی صحبت می‌کنند. احساسی بین همه‌ی آن‌ها وجود دارد ، آن‌ها معتقدند که زندگی و کار در این منطقه منصفانه نیست، اما با وجود تبعیض‌هایی که در این منطقه وجود دارد، مهاجران به قدرت خود افتخار می‌کنند. آن‌ها می‌گویند که در مقابل کار و زندگی سخت به شدت مقاوم هستند.
مصرف ماری جوانا در میان این مردمان بسیار رایج است، چون آن‌ها در میان مواد شیمیایی سمی زندگی می‌کنند و برای تسکین سردرد و درد قفسه سینه معمولا از ماری جوانا استفاده می‌کنند. بسیاری از این افراد از بی‌خوابی به شدت رنج می‌برند.
از آن‌جایی که در بسیاری از لوازم الکترونیکی از ذرات ریز طلا استفاده می‌شود، بنابراین سالانه مقدار زیادی طلا توسط کشورهای مختلف به دور ریخته می‌شود (از یک تن زباله گوشی تلفن همراه از کار افتاده، می توان ۱۵۰ تا ۳۰۰ گرم طلا به دست آورد.)
افرادی که در این منطقه قرار گرفتند، به طور مداوم در معرض دود هستند و به علت وجود پشه‌های زیاد خطر ابتلا به مالاریا و بیماری‌هایی شبیه به آن در بین آن‌ها وجود دارد. بنابراین اگرچه این مواد قابل بازیافت هستند و بازیافت آن‌ها یک کسب‌وکار پرسود است، اما غیرقانونی است و سلامتی بسیاری از انسان‌ها را به خطر می‌اندازد.
سازمان ملل تخمین می‌زند که هر سال حدود ۵۰ میلیون تن زباله الکترونیکی در سطح جهان تولید می‌شود، صرف نظر از این‌که این زباله‌ها از کجا می‌آیند و چقدر مضر هستند بسیاری از کشورها مانند غنا و چین به این کار بعنوان یک منبع درآمد نگاه می‌کنند.
به نقل از ویکی پدیا فعلا هیچ آماری از وضعیت زباله‌های الکترونیک در ایران در دست نیست و هیچ سازمانی نیز متولی رسیدگی به زباله‌های الکترونیک نیست. اما به نظر می‌رسد که شرکت دانش بنیان مهر پردازان محیط زیست ثمین اقداماتی را در این زمینه انجام داده است.
محمدرضا قهرمانی
