گاهی وقتی کودکان خردسال را مشغول انجام بازیهای کامپیوتری میبینم احساس میکنم بین کودکی من و آنها بیش از ۵۰ سال اختلاف وجود دارد. گویا تکنولوژی کاملاً با زندگی آنها در هم آمیخته است و یا حتی به بخش عمدهی زندگیشان تبدیل شده است. حتی گاهی حس میکنم نسل امروز فرصت انجام شیطنتهای کودکی را از دست دادهاند و بیش از حد مقید به استفاده از تکنولوژی شدهاند.
هر چند در نگاه اول شاید این موضوع هیجانانگیز به نظر برسد اما اگر با دقت به عواقب استفادهی بیش از اندازه از تکنولوژی بیندیشیم احتمالاً به نتیجهی متفاوتی خواهیم رسید. قبلاً نیز در مطلب "فرزندان رهبران تکنولوژی جهان، چقدر اجازهی استفاده از تکنولوژی را دارند؟ "به این موضوع اشاره کردیم که حتی خود رهبران تکنولوژی نیز محدودیتهای جدی برای استفاده از فناوریهای جدید برای فرزندان خود تعیین کردهاند.
با توجه به آنچه که گفته شد میتوان نتیجه گرفت که ایجاد محدودیت برای استفاده از تکنولوژی برای کودکان بسیار حائز اهمیت است. بنابراین شاید این سؤال ذهن شما هم درگیر این مسئله کند که چرا کشورها برای تحقق این هدف اقدام نمیکنند؟!
جالب است بدانید دولت تایوان به تازگی قوانینی تصویب کرده است تا به نوبهی خود در تضمین سلامت کودکان به والدین کمک کند و با محدود کردن استفاده از فناوریهای جدید آیندهی نوجوانان و جوانان کشور خود را به گونهی دیگری رقم بزند. در ادامه با هم این قوانین و واکنش خانوادهها نسبت به این قوانین را با هم بررسی میکنیم.
جالب است بدانید که قانونگذاران کشور تایوان استفاده از iPad و دیگر وسایل الکترونیکی را برای کودکان زیر دو سال کاملاً ممنوع اعلام کردهاند. آنها همچنین خواستار این هستند که افراد زیر ۱۸ سال در یک دورهی زمانی که برایشان مناسب نیست از رسانههای دیجیتال استفاده نکنند. این قوانین که به تازگی در تایوان به تصویب رسیدهاند بسیار جالب و مهماند.
طبق مصوبهی دولت تایوان اگر والدینی موفق نشوند تا کودکان خود را با قوانین جدید "حفاظت از کودکان و کمک به رفاه جوانان" قانع کنند و یا کودکانشان را وادار به رعایت این قوانین نکنند ۱۵۷۶ دلار جریمه میشوند. لازم است بدانید که در راستای کمک به سلامت کودکان اقدامات مشابهی در چین و کرهی جنوبی نیز انجام گرفته است.
از آنجایی که این قوانین به تازگی تصویب شدهاند مشکلات بارزی در اجرای آنها وجود دارد و برای عملی شدن زمان مشخصی نیاز دارند تا به مرور برخی عادات غلط ترک شوند. قوانین باید بتوانند امکان اجرا داشته باشند. از طرفی، دولت تنها میتواند در تعدادی از تبلتها و کنسولهای بازی که در سراسر کشور عرضه میشوند نرمافزار جاسوسی برای کنترل استفاده کنندگان نصب کند که خود چالش پیچیدهای به عنوان حفظ حریم خصوصی شهروندان را ایجاد میکند.
هر چند این حرکت نمادین دولت تایوان بسیار حائز اهمیت است. اما عدهای از خانوادهها از تصویب این قوانین راضی نیستند. آنها میگویند که به اندازهی کافی در زندگی مشکل داشتند و با تصویب این قوانین هر روز باید با کودکان و نوجوانان خود نیز بحث کنند.
اگر چه تاکنون مشاوران و پزشکان در مورد زمان مجاز استفاده از صفحه نمایش بسیار سخن گفتهاند و سالهاست که به روشنسازی این مسائل میپردازند اما متاسفانه در اکثر خانوادهها توجه زیادی به این مسائل نمیشود.
آکادمی اطفال آمریکا همواره موثرترین رهنمودها را در زمینهی سلامتی منتشر میکند و بارها توصیه کرده است که نوزادان و کودکان زیر دو سال نباید از تلویزیون و دیگر رسانههای سرگرمکننده استفاده کنند.
زیرا مغز کودک در دو سال اول زندگی به سرعت رشد میکند و کودکان کم سن و سال بهترین آموزشها را در سالهای اول زندگی و در تعامل با افراد فرا میگیرند. زمان مواجهه با صفحهی نمایش برای کودکان بزرگتر از دو سال نیز باید به دو ساعت در روز محدود شود. زیرا حتی فیلمهایی که کودکان خردسال را مخاطب خود قرار میدهد نیز عملکرد مغز آنها را بهبود نمیبخشد.
تحقیقات نشان داده است که در آمریکا کودکان روزانه بین ۵ تا ۷ ساعت از زمان خود را جلوی صفحهی نمایش میگذرانند این در حالی است که این میزان حدود سه برار حداکثر زمان مجاز است. در این زمینه روانشناس بریتانیایی Aric Sigman میگوید:
یک کودک هفت ساله به طور میانگین یک سال تمام از زندگی خودش را جلوی مانیتور گذرانده است.
محققان بر این باورند که استفادهی بیش از اندازه از وسایل الکترونیکی ممکن است باعث ایجاد اختلال در رشد مغزی کودکان شود. افزایش خطر ابتلا به مشکلات کمتوجهی و بیتوجهی، اضطراب و استرس، مشکلات رفتاری، چاقی، بدخوابی یا کمخوابی، عملکرد تحصیلی ضعیف، مشکلات جسمی و... ازجمله خطرات ناشی از استفادهی بیش از حد از وسایل الکترونیکی است.
با وجود تمام اطلاع رسانیهای انجام گرفته برخی والدین هنوز سر خود را مثل کبک در برف فرو کردهاند و به توصیهها توجه نمیکنند. یک پرستار بچهی دیجیتالی هر چند میتواند خیلی وسوسه انگیز باشد اما استفادهی بیش از حد از این فناوریها آسیبهای طولانی مدت بسیاری را برای فرزندان ما به ارمغان میآورد. تنها در صورتی این رسانههای الکترونیکی میتوانند سودمند باشند و جنبهی آموزشی برای کودکان به همراه داشته باشند که درست و به جا استفاده شوند.
این اظهارات به هیچ وجه به این معنا نیست که والدین باید کودکان خود را در هر زمینهای محدود کنند. زیرا هر رسانهی جدیدی از رمان گرفته تا رادیو میتواند موجب ایجاد مشکلات گوناگونی در جوانان شود اما رسانههای دیجیتال با ایجاد مشکلات پزشکی در راس همه قرار دارند.
البته فناوری میتواند تاثیرات مثبت فراوانی نیز در زندگی فرزندان ما داشته باشد. کودکانی که قادر به کدنویسی هستند یا میتوانند با فتوشاپ کار کنند بیتردید یک مهارت قابل توجه در بزرگسالی خود خواهند داشت.
Zero to Three که یک سازمان غیر انتفاعی توسعه دهندهی ابزارهای بازی برای کودکان خردسال است، چنین استدلال میکند که والدین میتوانند به گونهای برای استفاده از فناوریهای جدید برنامهریزی کنند که کودکان زمان بیشتری برای بازی در دنیای سه بعدی واقعی داشته باشند.
به شکلی مشابه طرح پژوهشی دانشگاه هاروارد نیز معتقد است که کودکان خردسال ممکن است از مزایای استفاده از کامپیوتر بهرهمند شوند. به شرطی که نرم افزار استفاده شده به اندازهی کافی تعاملی باشد و توانمندسازی انجام دهد.
با وجود تمام تلاشها برای ایجاد آگاهی باز هم اکثر کودکان در کشورهای توسعه یافته دو، سه و یا حتی چهار برابر سطح استاندارد از صفحه نمایش استفاده میکنند.
احتمالاً با من موافقید که اگر هر یک از ما به بچههای خود بگوییم که اندکی از این فناوریها فاصله بگیرند به شدت عصبانی خواهند شد. پس مرحبا به دولت تایوان که نگهدار و پرستار سلامت کودکان کشور خودش است! هرچند هنوز مطمئن نیستم که چقدر در پیادهسازی این طرح موفق خواهند بود.